Chỉ số AQ (Adversity Quotient) được hiểu là chỉ số vượt khó hoặc chỉ số vượt qua nghịch cảnh do Tiến sĩ Paul G.Stoltz  - Nhà tâm lý học đề xuất đầu tiên năm 1997 trong cuốn sách Adversity Quotient của ông và được tái bản nhiều lần sau đó.

Chỉ số AQ quan trọng vì nó phản ánh mức độ kiên trì, khả năng phục hồi và linh hoạt của một người khi đối mặt với thách thức. Những người có AQ cao thường dễ dàng thích nghi, không bỏ cuộc trước khó khăn và có thể tìm ra giải pháp sáng tạo để vượt qua trở ngại. Điều này giúp họ thành công trong công việc, học tập và duy trì tâm lý ổn định trong cuộc sống.

Chỉ số AQ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần vì nó phản ánh khả năng đối phó với áp lực. Người có AQ cao quản lý cảm xúc tốt, giảm nguy cơ lo âu, trầm cảm và stress, giúp vượt qua thử thách hiệu quả. Ngược lại, AQ thấp dễ dẫn đến cảm giác bất lực và ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý. 

Chỉ số này đánh giá khả năng của một cá nhân trong kiểm soát tình huống. Nó đo lường mức độ hiệu quả mà một người có thể tác động tích cực đến một hoàn cảnh nhất định và kiểm soát cảm xúc của chính họ đối với các sự kiện hoặc tình huống. 

Những người có chỉ số C cao có niềm tin mạnh mẽ vào khả năng kiểm soát và ảnh hưởng của mình trước những thử thách, ngay cả khi mọi thứ trở nên khó khăn. Người có chỉ số C thấp thường cảm thấy bất lực, nghĩ rằng mọi việc ngoài tầm kiểm soát của mình. Điều này có thể dẫn đến việc dễ bỏ cuộc hoặc không nỗ lực hết sức để thay đổi tình huống. 

Chỉ số này thể hiện mức độ mà một người cảm thấy có trách nhiệm và khả năng ảnh hưởng đến kết quả của những thử thách mình đối mặt. Khi chỉ số này cao, cá nhân có xu hướng chấp nhận trách nhiệm và tìm cách cải thiện tình huống thay vì đổ lỗi cho hoàn cảnh hoặc người khác. Chỉ số O càng thấp người đó càng có xu hướng tránh né trách nhiệm và ít cảm thấy mình kiểm soát được tình huống khi gặp khó khăn. Điều này dẫn đến việc họ dễ cảm thấy bất lực và khó khăn hơn trong việc tìm cách vượt qua trở ngại. 

Chỉ số này đánh giá mức độ thử thách ảnh hưởng đến các lĩnh vực khác trong cuộc sống. Điểm R càng cao chứng tỏ cá nhân càng có ý thức chấp nhận thất bại và đối mặt với thử thách, không để chúng ảnh hưởng đến cuộc sống của mình. Những người có chỉ số R thấp sẽ để nghịch cảnh ảnh hưởng đến mọi mặt trong cuộc sống. Điểm R càng thấp thì càng dễ trầm trọng hóa những sự kiện bất lợi. 

Chỉ số này đánh giá khả năng kiên trì và thể hiện khả năng phục hồi của một cá nhân khi đối mặt với những hoàn cảnh khó khăn. Những người có điểm số cao ở khía cạnh này có thể coi nghịch cảnh và nguyên nhân của nó chỉ là thoáng qua và tạm thời. Vì vậy, họ luôn đối mặt với khó khăn với thái độ lạc quan, giữ vững hy vọng và niềm tin. Ngược lại, những người có điểm E thấp thường bi quan, chán nản và xem trở ngại là những khó khăn không thể vượt qua. 

Sự hoảng loạn xuất phát từ nghịch cảnh bất ngờ có thể khiến một người phản ứng vội vàng. Thay vì phản hồi ngay lập tức, hãy dành thời gian nhìn sâu vào nguyên nhân cốt lõi của vấn đề để tìm ra giải pháp tối ưu nhất. Đây là bước then chốt để biến AQ của bạn từ thói quen suy nghĩ thuộc tiềm thức thành một công cụ có sức mạnh to lớn để cải thiện bản thân và đạt được hiệu quả lâu dài. 

Cần phải phân tích để tìm nguyên nhân của vấn đề, đâu là nguyên nhân khách quan, chủ quan, bản thân có thể làm gì tốt hơn trong tình huống đó hay không. Từ đó xác định trách nhiệm của bản thân với tình huống đang đối mặt. Xem xét khó khăn gặp phải có thể được giải quyết bởi chính bản thân hay không, hay vấn đề gặp phải quá lớn và vượt xa khả năng giải quyết của bạn, từ đó không suy nghĩ để làm trầm trọng hóa vấn đề đang gặp phải, tập thói quen suy nghĩ theo chiều hướng tích cực. 

Bao gồm một quy trình đặt các câu hỏi đơn giản, trong đó cần xem xét, phân tích và cuối cùng là thay đổi những khía cạnh tiêu cực trong bản thân mình. Các câu hỏi bao gồm: bằng chứng nào cho thấy tôi không có khả năng kiểm soát được vấn đề, bằng chứng nào cho thấy nghịch cảnh đang tác động đến mọi mặt đời sống của tôi, bằng chứng nào cho thấy nghịch cảnh phải kéo dài lâu hơn mức cần thiết. Và thực tế không có khó khăn, thử thách nào là kéo dài mãi mãi. 

Hành động là một cách cần thiết để giải quyết vấn đề, bằng các bước sau:   

1. Tôi cần thêm thông tin gì khác? Tôi có được thông tin bằng cách nào?

2. Tôi có thể làm gì để dành một chút kiểm soát trong tình huống này?

3. Tôi có thể làm gì để hạn chế phạm vi ảnh hưởng của nghịch cảnh này?

4. Tôi có thể làm gì để hạn chế thời gian ảnh hưởng của nghịch cảnh này?

5. Tôi sẽ thực hiện hành động nào trước trong số các hành động này?

6. Chính xác tôi sẽ thực hiện hành động này khi nào? Vào ngày nào và thời điểm nào?